(روستای قومنجان مرکزدهستان پسکوه)

1.موقعیت جغرافیایی وپیشینه تاریخی روستای قومنجان:

روستای قومنجان مرکز دهستان پسکوه از توابع بخش سده وشهرستان قاینات است که این دهستان با 2 هزار و 985 کیلومتر وسعت، دارای 25 روستای کوچک و بزرگ است، که سابقه دهستانی آن به 28 سال (سال1365)می رسد.
قومنجان با جمعیتی حدود 1400نفر در قالب حدود 330 خانوار با سطح سواد 90 درصد دارای آب و هوای گرم و خشک و بیابانی است، که مهم ترین دلیل قومنجان برای مرکزیت دهستان پسکوه، موقعیت خوب جغرافیایی روستابوده است.دراصطلاح محلی «قومنجان» به معنای «قوم جان»است.
ازمکان های معروف روستا میتوان اشاره کرد به:بارگاه ملکوتی امامزادگان حسن و افضل (ع) از فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) معروف به«مزارکومیران»و«مزارنو»ویا«مزارقومنجان»که در جنوب غربی ودر فاصله ی7 کیلومتری روستا واقع شده است و یک مکان زیارتی سیاحتی بسیار خوبی است،.و آثار و بقایای به جا مانده از گذشته همچون 2 قنات بزرگ ازجمله قنات 8کیلومتری قارن که ازبزرگترین قنات های قاینات است ومتعلق به شهرباستانی قارن وخاندان قارن وند است، قلعه قومنجان، کاروانسرا، بقایای شهر قارن که ازشهرهای بسیار معروف ومهم دوره اشکانیان وساسانیان است وغاربسیارزیبای سو درجنوب روستا که دلالت بر پیشینه کهن و تاریخی این روستادارد.

این روستامتصل کننده سه راه اصلی قاین، سرایان و آرین شهراست که  فاصله هر کدام ازاین شهرها از قومنجان حدود45 کیلومتر می باشد..علاوه براین سه راهی ،و جودبارگاه فرزندان امام موسی بن جعفر(ع)در 7کیلومتری روستای قومنجان که باعث حضور همه ساله  زائران و عاشقان درمحل این بارگاه شده، روستای قومنجان را به صورت چهارراه مهم در آورده است والبته دوشهربیرجند وفردوس هرکدام به فاصله ی 100کیلومتری ازقومنجان قراردارند.

  

طی مصاحبه ای که باآقای کاووسی دهیارروستا انجام شدایشان روستای قومنجان رابا دو بافت قدیمی و جدید عنوان کرد و افزود: بافت قدیمی آن با مصالح خشت و گل و خانه های گنبدی شکل و دالان های بلند که مطابق با اقلیم منطقه و با معماری بسیار کهن و غنی همراه است؛ و با گذشت زمان و پیدایش معماری های نوین ،بافت جدید روستا با ساختمان های اداری و مسکونی و خیابان های شطرنجی خودنمایی می کند(خصوصامسجدجامع زیبای حضرت فاطمه الزهرا(س)).ازمحصولات زراعی قومنجان نیزمی توان به:جو،گندم،چغندر،ارزن،پنبه،یونجه،زعفران وپسته اشاره کرد.

2.فرهنگ وآداب ورسوم مردم روستای قومنجان:

مردم روستای قومنجان مردم بسیارخون گرم ومهمان نوازی هستند،.شغل اکثرمردم کشاورزی ودامداری است وبرخی دیگرنیز به کار در محل کارخانه هاوکوره های آجرپزی مشغول هستند.مردم قومنجان دارای مذهب شیعه دوازده امامی هستندوارادت خاصی به اهل بیت عصمت وطهارت(ع) دارندکه این مطلب به روشنی درمراسم های مذهبی روستا به چشم می خورد.روابط مردم روستا به صورت یکپارچه ومحکم است، دلیل براین ادعا،حضوریکپارچه مردم درمراسمات مذهبی،عروسی،جشن های مذهبی ومحلی،راهپیمایی ها،گوش به فرمان ولایت فقیه بودن و...است.ازمراسم جالب ومنحصربه فرد روستای قومنجان می توان به مراسم علم گردانی دور روستا اشاره کرد،این مراسم درروزعاشورا انجام می شودبه گونه ای که تعدادی ازجوانان روستابه همراه یک فردمعتمدوبزرگترعلم هارا برروی دوش خود دور روستا می گردانند.ازدیگرمراسم روستا می توان به سَدَی که یک رسم ایران باستان است اشاره کرد.این مراسم درزمان هایی انجام می شود که همه منتظر باران هستند اما باران نمی بارد،در اجرای این مراسم چند جوان بعد از غروب آفتاب باخواندن شعرهای مخصوص به درب منازل اهالی می روندوخانواده ها هرکدام موادی از قبیل آرد، روغن،برنج و...به انها می دهند واین افراد بامواد غذایی که جمع آوری کرده اند، آش یاکاچی می پزندوآن رابین مردم تقسیم می کنند،مردم براین عقیده اند که با این کارباران خواهد بارید.بسیاری دیگرازرسم ورسوماتی که درقاینات ومنطقه رواج دارد در قومنجان نیز مرسوم است که در اینجا به همین اندازه اکتفا می کنیم.

3.امکانات روستای قومنجان:

دهیارروستا آقای کاووسی در خصوص امکانات و تجهیزات موجود در مرکز دهستان، قومنجان گفت: قومنجان با همّت مردم و دولت و به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی دارای امکاناتی همچون: دهداری، دهیاری، استراحتگاه ونمازخانه بین راهی، کانون فرهنگی وکتابخانه آن، پاسگاه انتظامی، اورژانس 115 جاده ای، درمانگاه و خانه بهداشت،بیمارستان،دکترعمومی ثابت در بیمارستان روستا،دبیرستان وراهنمایی شبانه روزی دخترانه،خانه عالم،امام جماعت ثابت درروستا،صندوق مالی واعتباری میزان،مرکز آموزش فرش بافی، خانه ترویج جهاد کشاورزی، خانه بهداشت دام و مرکز دام پزشکی وشورای حل اختلاف ،شرکت تعاونی،مهدکودک،شرکت تعاونی نفت سفید ونفت گاز،مسجدحضرت فاطمه زهرا(س)،پست بانک،خانه قرآن امام صادق (ع)است. وی نمایندگی شرکت گاز بوتان، پایگاه بسیج، دفترمخابرات و برخورداری منازل از تلفن، اجرای طرح هادی و سیل برگردان، 120 حلقه کوره آجر فشاری،3 کارخانه آجر سفال کیان ،خسروی وپرهیزگار،چندکارخانه آجرگری، شبکه آب شرب، 3نانوایی، دو رشته قنات، مرغداری، گاوداری، حمام بهداشتی، ساخت 40 واحد ساختمان مسکونی از محل وام مسکن در سال 86 و 10 واحد دیگر در سال 87وده هاواحد در حال ساخت را از دیگر امکانات و تجهیزات موجود در روستا برشمرد.وی از پروژه های دهیاری قومنجان به ساخت غَسّال خانه با اعتباری بالغ بر 70 میلیون ریال از محل اعتبارات دهیاری و کمک های مردم، اجرای طرح هادی در دو محور 8 متری و یک محور 6 متری با اعتباری بالغ بر 200 میلیون ریال، ساخت خانه عالم با اعتباری بالغ بر 30 میلیون ریال توسط دهیاری و 45 میلیون ریال توسط سازمان تبلیغات اسلامی اشاره کرد. وی ادامه داد: احداث ساختمان دهیاری با اختصاص 400 میلیون ریال نیزتمام شده وساختمان اورژانس بابودجه بالغ بر500ملیون ریال که ازکمک های مردمی جمع اوری شده نیزاحداث گردیده. کاووسی همچنین از پروژه های رفاهی روستا به ساخت پارک کودک اشاره کرد و افزود: وسایل بازی از قبیل تاب، سرسره، الاکلنگ و ... خریداری و نصب شده است وفضای سبز پارک به سیستم آبیاری قطره ای نیزمجهزشده است. وی وضعیت آموزشی روستای قومنجان را مطلوب دانست و گفت: وجود دو مدرسه دخترانه شبانه روزی دولتی در مقطع راهنمایی و متوسطه با امکانات و تجهیزات خوابگاهی، فراهم شدن زمینه تحصیل دانش آموزان محروم منطقه در دبیرستان دخترانه شبانه روزی آفرینش و مدارس راهنمایی شبانه روزی دخترانه و پسرانه و دبستان دخترانه و پسرانه دلالت بر فرهنگ بالای مردم داشته و موفقیت های چشمگیر این مدارس در استان و شهرستان دال بر استعدادهای فراوان دانش آموزان منطقه است و وجود دو قنات به جا مانده از قدیم و هشت حلقه چاه کشاورزی و 11 هزار هکتار اراضی دیم و آبی که این منطقه را به عنوان یک قطب پرورش دام و کشاورزی تبدیل کرده است رابیان کرد.

  4.مشکلات روستای قومنجان:

ازجمله مشکلات روستا نبود:1. اعتبار لازم برای احداث ساختمان پاسگاه روستا را می توان برشمرد و دهیارقومنجان نیز بیان کرد: پاسگاه انتظامی قومنجان در محل ساختمان های دهداری روستا مستقر می باشد . اما متاسفانه با توجه به این که چند سالی است زمین پاسگاه واگذار شده به دلیل نبود اعتبار هنوز در زمینه احداث ساختمان آن اقدام عملی صورت نگرفته و نیاز مبرم به اعتبار دارد.2.کاووسی وضعیت آنتن دهی تلفن همراه در روستا را نامطلوب خواند و گفت: حدود90درصد از اهالی منطقه وروستا دارای تلفن همراه هستند امّا در مرکز دهستان و روستاهای مجاور آنتن دهی بسیار نامطلوب بوده و از طرفی حدود 6ماه است که دکل تلفن همراه  درمحل روستا برپاشده ولی به دلایل نامعلومی نیمه کاره رها شده است وهیچگونه اقدامی جهت نصب آنتن آن صورت نگرفته. 3.دهیار قومنجان همچنین ضمن تشکرازبنیاد مسکن شهرستان قاینات افزود:بااینکه قومنجان مرکز دهستان پسکوه است اما اعتبارات تخصیص داده شده جهت طرح های عمرانی روستا بسیار اندک است.ودرادامه افزود:باتوجه به اینکه قیمت زمین مسکونی درروستا باشهر های اطراف برابری داردولی بنیاد مسکن باوجود مالکیت داشتن زمین ها هنوزنتوانسته اعتبارات مشخص شده را در این دهستان بهبود ببخشدوکاووسی به این نکته نیزاشاره کرد:بااینکه زمین ها درشهرک روستا،زمین های شخصی بوده وبین اشخاص وبنیادمسکن توافقاتی صورت گرفته اما هنوزدر محل شهرک وزمین های واگذارشده حتی یک مترجدول وامکانات بنا نشده. 4.دهستان پسکوه باداشتن پتانسیل بسیار بالای نیروی انسانی وتولیدشیروفرآورده های شیری،نیازمندراه اندازی کارخانه شیروفراورده های لبنی در محل مرکز این دهستان یعنی قومنجان است.که این امراولآباعث ایجاد کاربرای جوانان وافراد بیکارمنطقه است وسپس باعث استفاده ازپتانسیل بالای منطقه به سود دولت ومردم است.5.دهیارروستا همچنین باتشکر ازاداره برق شهرستان افزود:مشکل برق در روستای قومنجان بسیار حادّ است به صورتی که برق منطقه ضعیف بوده وهمین امر باعث سوختن وسایل خانگی مثل یخچال های اهالی شده البته قول هایی درمورد دادن امتیاز برق فشار قوی به قومنجان ومحل کارخانجات وکوره های قومنجان داده شده،اما متآسفانه هنوز به صورت کامل عملی نشده است.6.مشکل دیگرروستا قول نای گذاری قنات قارن وقومنجان ازطرف نهاد های دولتی است که متاسفانه هنوز در این صورت اقدامی عملی نشده است.کاوسی دهیارقومنجان مشکلات دیگری هم چون7. کمبود فضای آموزشی وورزشی راازدیگر مشکلات روستا دانست وباوجودجمعیت روستا ومدارس شبانه روزی درقومنجان وهمچنین فعالیت های ورزشی جوانان روستا احداث سالن ورزشی راضروری خواند وسپس ادامه داد:از زمان واگذاری زمین سالن ورزشی به مساحت 2هکتارتوسط اهالی،حدود15سال است که می گذردوقول هایی نیز ازطرف فرماندارهای متعددشهرستان داده شده است.اما باوجودنیاز مبرم به فضاهای آموزشی و ورزشی هیچگونه اقدامی صورت نگرفته8.مشکل دیگردرقومنجان نبود امام جمعه درروستاوبرگذارنشدن فریضه الهی نمازجمعه است که بحمدالله قومنجان وروستاهای هم جوارنیز،خواستاراین امر هستندتاازاین فریضه مقدّس جای نمانندوالبته ازیک سو پتانسیل جمعیتی،معرفتی ومذهبی وازسوی دیگرمشکلاتی مثل دوربودن ازمحل برگزاری نمازجمعه رامی توان به عنوان دلایل قابل قبول جهت برگزاری نمازجمعه درقومنجان برشمرد.کاوسی باتشکر ازتمام نهادهای محترم شهرستان قاینات خواستارپیگیری مشکلات از طرف نهادهای شهرستان بالاخص فرمانداری محترم شهرستان شد.

5.مشکلات بارگاه متبرکه امام زادگان حسن وافضل(ع):

وجود بارگاه ملکوتی امام زادگان حسن وافضل(ع)سالیانه باعث حضورهزاران زائر درمحل بارگاه  امام زادگان شده است.البته هم اکنون به همت خیرین وزائرین واداره اوقاف شهرستان قاینات بنای جدیدامام زادگان درحال احداث است که نیروی انسانی مورد نیازازاهالی روستاهای هم جوارازجمله قومنجان ومحمداباد تآمین می شودولی به دلیل کمبود بودجه کاراحداث به کندی پیش میرود یا درمراحلی به صورت نیمه کاره رها شده است.مشکل آبرسانی به محل امامزاده یکی ازمشکلات اساسی است که خادمان بارگاه متبرکه وزائران محترم با آن روبروهستند و این مشکل درزمان مناسبت های مذهبی به خصوص سالروزشهادت پیامبرگرامی اسلام(ص)ویا ایام محرم که محل امامزادگان به دلیل ازدهام جمعیت زائران،شلوغ می شود بیشتر به چشم می اید.مشکل گاز ازدیگر مشکلات این آستانه مقدس است که شرکت گاز به دلیل مقرون به صرفه نبودن حاضر به واگذاری انشعابات گاز به این بارگاه متبرکه نیست.مشکل دیگرکمبودامکانات رفاهی وتفریحی برای زوّارمحترمی که ازسراسراستان خراسان واستان های هم جوار می آیند.آقای احمدی خادم امام زادگان مشکل آبرسانی رابه عنوان مهمترین مشکل کنونی این بارگاه برشمردوبیان کرد که جاده آسفالته مزاربراثرسیل درحال تخریب است ونیازبه تعمیرومرمّت دارد،ایشان افزودند:محوطه اطراف حرم وزائرسراها بدلیل نیمه کوهستانی بودن منطقه نیازمبرم به هموارسازی و آسفالت دارد.وایشان بر مشکلات بودجه ای مزار تاکیدبسیارداشتندوبیان کردندکه هم اکنون مزارامامزادگان حسن وافضل(ع)دچارکمبودبودجه شدیدهست وهمین عامل باعث کندی پیشرفت باسازی حرم شده است.آقای احمدی از اداره اوقاف شهرستان قاینات نیز بدلیل همکاریهای ارزنده شان تشکرکرد.

6.مکان های دیدنی روستای قومنجان:

1.مزارامام زادگان حسن وافضل(ع)[{مزارکومیران} یا{مزارنو}یا{مزارقومنجان}]

2.غارسو:این غاردرجنوب قومنجان واقع شده که درتمام طول سال کف آن کمی اب دارد وخفاش هاازساکنین همیشگی این غار هستند،داخل غارراتاریکی مطلق فراگرفته وبرای رفتن به داخل آن چراغ قوه رفیق راه خوبی است وناگفته نماندکه درته غاراسکلت انسان نیز به چشم می خورد.برخی افراد محلی براین عقیده اند که اجنه دراین غارمأوا گزیده اند.

3.کوهای قومنجان(کوه قومه وکوه علی کمری):این کوها معادن سرشارفسیل هاواثارجانداران دریایی متعلق به دوره های مختلف زمین شناسی هستند.

4.زمین های پرازسفال متعلق به شهر باستانی قارن وال قارن وند(که بقایای شهرباستانی قارن ازعهدباستان تاحدودسال800ه.ق است.دراین خصوص درنوشته های بعد به تمام وکمال صحبت خواهد شد)

5.مسجدحضرت علی بن ابی طالب(ع)که قدمت آن به حدود200سال پیش برمی گردد.